ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ Ν. 3869/2010 ΓΙΑ ΤΑ ΥΠΕΡΧΡΕΩΜΕΝΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ

O Νόμος 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, όπως τροποποιήθηκε από τους ν. 3996/2011 και ν. 4019/2011, έχει ήδη εφαρμοστεί για χιλιάδες δανειολήπτες σε όλη την Ελλάδα, για τους οποίους τα Ειρηνοδικεία εφαρμόζοντας τις διατάξεις του, προέβησαν στην έκδοση εξαιρετικά ευνοϊκών αποφάσεων για την ρύθμιση των οφειλών τους ή ακόμα και την απαλλαγή τους για μέρος από αυτές.

            Πρόκειται για το ελληνικό δίκαιο της αστικής αφερεγγυότητας που έρχεται να δώσει λύση σε όσους αντιμετωπίζουν ουσιαστική αδυναμία να εξυπηρετήσουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις.

            1. Ποιος μπορεί να ενταχθεί στις ευεργετικές διατάξεις του ν. 3869/2010;

Κάθε φυσικό πρόσωπο, ιδιώτης ή επαγγελματίας αρκεί να μην είναι έμπορος. Όσοι έχουν την εμπορική ιδιότητα υπάγονται αποκλειστικά στις διατάξεις του Πτωχευτικού Κώδικα και όχι σε αυτές του ν. 3869/2010.  

            Το πρόσωπο που υπάγεται στη διαδικασία πρέπει να έχει μόνιμη αδυναμία πληρωμής των οφειλών του, στην οποία να έχει περιέλθει χωρίς δόλο.

            2. Πότε κάποιος είναι έμπορος;

Έμπορος είναι κάποιος που κατά σύνηθες επάγγελμα ασκεί εμπορικές πράξεις και έχει την εμπορία σαν κύριο επάγγελμα. Έμποροι δεν είναι όσοι ασκούν μικροεμπορία (π.χ. ψιλικατζής, οδηγός ταξί, ηλεκτρολόγος, υδραυλικός, κτηνοτρόφος, δασοκόμος, ψαράς κ.λπ.) γιατί η εργασία τους στηρίζεται περισσότερο στην σωματική τους καταπόνηση και την άσκηση χειρωνακτικής εργασίας παρά στην εμπορία.  Έμπορος είναι και ο ομόρρυθμος εταίρος εμπορικής Ο.Ε. ή Ε.Ε., όχι όμως και όποιος κατέχει μερίδιο σε ΕΠΕ ή  μετοχές σε Α.Ε. (πλην του μεγαλομετόχου της). Πάντως, ορθό είναι η κατοχή ή όχι εμπορικής ιδιότητας να κρίνεται περιπτωσιολογικά.

            3. Πόσες φορές μπορεί κάποιος να υπαχθεί στις διατάξεις του ν. 3869/2010;

Η ρύθμιση του ν. 3869/2010 είναι προσωποπαγής και το κάθε πρόσωπο μπορεί να υπαχθεί στη ρύθμιση μόνο μία φορά στη ζωή του. 

           Συνέχεια στο www.vaonakis.gr

ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΑΝΑΣΤΟΛΗΣ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΩΝ ΜΕΧΡΙ 31/12/2011

Παρατείνεται η αναστολή πλειστηριασμών για οφειλές μέχρι την 31^η Δεκεμβρίου 2011, σύμφωνα με το άρθρο 46 του νόμου για τα επείγοντα μέτρα εφαρμογής του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής στρατηγικής 2012-2015 που ψηφίστηκε την 30^η Ιουνίου 2011 από τη Βουλή.

Έτσι, σύμφωνα με το ως άνω άρθρο:

Άρθρο 46

Αναστολή Πλειστηριασμών

1. Αναστέλλονται από την 1η Ιουλίου 2011 έως την 31η Δεκεμβρίου 2011 οι πλειστηριασμοί, οι οποίοι επισπεύδονται για την ικανοποίηση χρηματικών απαιτήσεων που δεν υπερβαίνουν το ποσόν των διακοσίων χιλιάδων (200.000) ευρώ από πιστωτικά ιδρύματα, εταιρίες παροχής πιστώσεων και από τους εκδοχείς των απαιτήσεων αυτών.

2. Στην παράγραφο 1 του άρθρου 19 του ν. 3869/2010, όπως ισχύει, η φράση "μέχρι την 30η Ιουνίου 2011" αντικαθίσταται από τη φράση "μέχρι 31η Δεκεμβρίου 2011" και στο τέλος της παραγράφου προστίθεται το ακόλουθο εδάφιο: "Η διάταξη εφαρμόζεται για κάθε φυσικό πρόσωπο ανεξαρτήτως αν στερείται πτωχευτικής ικανότητας."

Συνεπώς, στο εν λόγω προστατευτικό δίχτυ που τίθεται περιλαμβάνονται και οι έμποροι, ενώ η συγκεκριμένη παράταση δίνει ανάσα σε όσους οφειλέτες προτίθενται να υπαχθούν στις διατάξεις του νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.

ΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΨΗ: ΟΙ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΕΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΤΩΝ ΒΟΥΛΕΥΤΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ

Έντονες αντιδράσεις έχουν ξεσπάσει εδώ και μερικές ημέρες από την αθρόα συσπείρωση πρώην βουλευτών στη διεκδίκηση αναδρομικών αποδοχών, σε συνάρτηση με τις αποδοχές δικαστών. Το ζήτημα παρουσιάζει, πλην του πολιτικού, εντονότατο νομικό και συνταγματικό ενδιαφέρον, το οποίο αναπτύσσεται παρακάτω. Αξίζει, ωστόσο, προηγουμένως να πραγματοποιηθεί μια σύντομη αναφορά στα γεγονότα που οδήγησαν, πριν από 5 χρόνια, στην ανάδειξη του ζητήματος.

Το ζήτημα της αναλογικής αύξησης των αποδοχών δικαστών και βουλευτών άρχισε το 2006 με την επιδίκαση από το Ειδικό Δικαστήριο του άρθρου 86 του Συντάγματος (το καλούμενο «Μισθοδικείο»)  αναδρομικών αυξήσεων στους δικαστές σε βάθος πενταετίας, σύμφωνα με τις αυξήσεις που είχε προηγουμένως λάβει ο Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, αυξάνοντας τις αποδοχές τους.

Ο νόμος που ψηφίστηκε έπειτα για την συμμόρφωση της Πολιτείας στην ως άνω απόφαση συνοδεύτηκε από τις διαβεβαιώσεις της Κυβέρνησης ότι αφορά μόνο στους δικαστές. Ωστόσο, αυτό δεν εμπόδισε τους πρώην βουλευτές να καταθέσουν, με τη σειρά τους, προσφυγές με αντίστοιχο αίτημα, με αποτέλεσμα κάποιες αποφάσεις υπέρ των προσφευγόντων με το σκεπτικό ότι «η σύνδεση της βουλευτικής αποζημίωσης με τις συνολικές αποδοχές του ανώτατου δικαστικού λειτουργού έχει ως συνέπεια ότι κάθε μεταβολή των συνολικών μηνιαίων αποδοχών αυτού επιφέρει αυτοδίκαια την άμεση αντίστοιχη μεταβολή του ύψους της βουλευτικής αποζημίωσης, που αποτελεί και τη βάση προσδιορισμού της βουλευτικής σύνταξης». Οι αντιδράσεις του υπουργείου Οικονομικών έχουν υπάρξει άμεσες ενάντια σε αυτές τις αποφάσεις.

Ωστόσο, η συζήτηση που έχει ξεσπάσει είναι έντονη, διχάζοντας νομικούς και πολίτες, αφού κάποιοι θεωρούν την εν λόγω πρακτική συνταγματικά ορθή, ενώ άλλη κατατείνουν στην άποψη ότι δεν μπορεί να γίνει συνταγματικά ανεκτή.

Πράγματι, το Σύνταγμα στο άρθρο 86 αναφέρει ότι «οι αποδοχές των δικαστικών λειτουργών είναι ανάλογες με το λειτούργημά τους». Η Συνταγματική αυτή διατύπωση έχει δεχτεί την ερμηνεία ότι με δεδομένο ότι οι εξουσίες του Ελληνικού Πολιτεύματος είναι τρεις: η εκτελεστική, η νομοθετική και η δικαστική, που και οι τρεις μαζί συγκροτούν την Πολιτεία, συμβάλλοντας ισόρροπα και διαδραματίζοντας η καθεμιά το δικό της ρόλο για τη θωράκιση της ευνομίας και της ομαλής λειτουργίας της. Στα πλαίσια αυτά, προκειμένου να διασφαλίζεται αυτή η ισορροπία και με δεδομένη την ως άνω διάταξη του Συντάγματος, σχετικά με την αναλογία του λειτουργήματος των δικαστικών λειτουργών με τις αποδοχές τους, και την αδήριτη ανάγκη ισορροπίας ανάμεσα στις τρεις μορφές εξουσίας του Κράτους, έχει υποστηριχτεί ότι οι αποδοχές των ανώτατων λειτουργών καθεμιάς από αυτές πρέπει να μην υπολείπονται από αυτές των ανώτατων λειτουργών των άλλων δύο. Παράλληλα, η οποιαδήποτε αύξηση ή μείωση των αποδοχών των ανώτατων λειτουργών, συμπαρασύρει και τις ιεραρχικά κατώτερες μισθολογικές κλίμακες, προκαλώντας αντίστοιχες μεταβολές σε έναν ολόκληρο κορμό.

Η λογική αυτή κυοφορεί το θέμα της λεγόμενης επεκτατικής ισότητας, που αποτελεί μια ιδιόμορφη πτυχή της συνταγματικά κατοχυρωμένης αρχής της ισότητας. Σύμφωνα με την επεκτατική ισότητα και τους θιασώτες της, σε ένα κράτος δικαίου, η παροχή ενός ευεργετήματος σε μία ομάδα ανθρώπων, πρέπει να επεκταθεί και σε άλλες ομάδες ανθρώπων, αν έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά.

Πρόκειται για μια άποψη που έχει δεχτεί έντονη κριτική, αφού η αποδοχή της είναι δυνατό να οδηγήσει σε απότοκα εντελώς έκρυθμα, να εναντιωθεί στη βούληση του Νομοθέτη, ο οποίος αν πράγματι επιθυμούσε την επέκταση του συγκεκριμένου ευεργετήματος και σε άλλες ομάδες, θα μπορούσε κάλλιστα εξαρχής να το κάνει. Το ότι δεν το έκανε, σημαίνει ότι δεν το ήθελε.

Παράλληλα, η υιοθέτηση αυτής της προσέγγισης είναι ικανή να εξοντώσει δημοσιονομικά το κράτος, ιδιαίτερα σε μία κρίσιμη συγκυρία, όπως αυτή που βιώνει σήμερα η χώρα μας.

Πρόκειται για ένα ζήτημα που έχει αναντίρρητα προκαλέσει έντονη πόλωση και χρήζει μεθοδικής επιστημονικής προσέγγισης, προκειμένου να σταθμιστεί και να ακολουθηθεί η ορθότερη προσέγγιση.  

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΧΡΕΟΥΣ;

Τα κράτη δεν μπορούν να πτωχεύσουν από τη φύση τους, καθώς η δυνατότητα αυτή αναφέρεται αποκλειστικά στα νομικά πρόσωπα που ασκούν εμπορική δραστηριότητα (βλ. Πτωχευτικό Νόμο) και στα φυσικά πρόσωπα (βλ. νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά). Άλλωστε, ακόμα και αν αυτό ήταν εφικτό, ένα τέτοιο ενδεχόμενο για κάποιο κράτος θα απέβαινε από μόνο του καταστροφικό, καθώς θα το απέκλειε, αν όχι διά παντός, τουλάχιστον για αρκετές δεκαετίες, από τις παγκόσμιες αγορές.
Έτσι, η μόνη δυνατότητα που που απομένει στα κράτη που αντιμετωπίζουν δυσχέρεια κάλυψης των δανειακών τους υποχρεώσεων είναι αυτή της αναδιάρθρωσης, δηλαδή της ρύθμισης, με ελεγχόμενο και κατόπιν συμφωνίας με τους πιστωτές τρόπο.
Η αναδιάρθρωση είναι δυνατό να λάβει πολλές μορφές, όπως το αποκαλούμενο από τους οικονομολόγους "haircut", σύμφωνα με το οποίο οι οφειλές προς τους πιστωτές του κράτους "ψαλιδίζονται", με αποτέλεσμα να απομειώνεται η αξία των δανειακών τους απαιτήσεων προς την οφειλέτιδα χώρα και οι απαιτήσεις τους αυτές, τα ομόλογα ή άλλοι τίτλοι χρέους, να χάνουν μέρος της αξίας τους κατά ένα ορισμένο ποσοστό.
Άλλη μορφή αναδιάρθρωσης και, ενδεχομένως, πιο ομαλή, είναι η επιμήκυνση, που ανάγεται στην μετατροπή δανειακών απαιτήσεων βραχείας ή μέσης διάρκειας σε αντίστοιχες απαιτήσεις μακρύτερης διάρκειας. Σε αυτή την περίπτωση είναι δυνατή και η μείωση του επιτοκίου.
Το μέτρο αυτό, που έχει πρόσφατα αποτελέσει τη θρυαλλίδα εντονότατης κινδυνολογίας στη χώρα μας, έχει χρησιμοποιηθεί από αρκετές χώρες που αδυνατούν να αντεπεξέρθουν διαφορετικά στος δανειακές τους υποχρεώσεις και δεν είναι από μόνο του η πηγή όλων των κακών. Το σημαντικό είναι να χρησιμοποιηθεί σωστά, τόσο από άποψη χρόνου όσο και μορφής, συνδυασμένο με στοχευμένες επικοινωνιακές μεθόδους και να συμβάλλει στην αποφυγή καταστροφικότερων οικονομικών επιπτώσεων που, διαφορετικά, θα επέρχονταν.